‘Schrijven is verdrijven’, stelt Tom Lanoye in Sprakeloos. Met  vastleggen wat dreigt te verdampen heeft het volgens hem niets te maken. En inderdaad, Sprakeloos is geen lieflijke nostalgietrip. Lanoyes moederboek is een rauwe schreeuw, een ferme mokerslag.
Aan het einde van haar leven verloor Lanoyes moeder, een amateuractrice, een vrouw die nooit verlegen zat om de juiste repliek, haar vermogen om te praten. Lanoye laat haar stem weerklinken in dit hartverscheurende biografische boek. Kijven, reclameren, commanderen: Joséeke Lanoye had beslist divatrekjes. Toch zijn er ook verstilde beelden, van de aspergewitte vingers van moeder Lanoye, van haar pijnlijke grimas tussen de witte ziekenhuislakens.
Opgetrokken in een vurige, grommende taal is Sprakeloos niet enkel het verhaal van een moeder. Lanoye brengt een volledige generatie tot leven in wat zonder enige twijfel het aangrijpendste boek is dat hij ooit schreef. Net zoals zijn moeder, die graag uitweidde, maakt Lanoye sierlijke cirkelbewegingen om uit te komen bij de verbijsterende essentie.
(Juryrapport van de Gouden Uil-jury).

Het Boekenweekgeschenk 2012 wordt geschreven door Tom Lanoye. Het is voor het eerst sinds 1989 dat een Vlaamse auteur tekent voor het geschenk. De 52-jarige Lanoye is een van de meest gelezen Belgische auteurs.

Tom Lanoye
(Sint-Niklaas, 27 augustus 1958) woont en werkt in Antwerpen, België, en Kaapstad, Zuid-Afrika. Hij schrijft in het Nederlands en is een van de meest gelezen en gelauwerde schrijvers van zijn taalgebied. Hij heeft zich bekwaamd in bijna alle literaire genres, van poëzie tot korte verhalen, van satirische columns tot romans en toneel. Er is werk van hem vertaald in meer dan twaalf talen. In 1985 verscheen zijn prozadebuut Een slagerszoon met een brilletje. Andere hoogtepunten uit zijn oeuvre zijn de melancholische roman Kartonnen dozen (1991), alsook Het Goddelijke Monster (1997), dat samen met Zwarte tranen (1999) en Boze tongen (2002) de ultieme trilogie vormt over het uiteenvallende hart van Europa – België. Deze trilogie wordt door de Vlaamse staatszender Eén verfilmd als tiendelige televisieserie. De bestseller Het derde huwelijk (2006) werd genomineerd voor zowel De Gouden Uil als de Libris Literatuur Prijs.
Eind 2009 verscheen zijn langverwachte roman Sprakeloos, die handelt over de dood van zijn moeder – een amateuractrice die, na een beroerte, haar spraak verliest. Sprakeloos laat zich lezen als een onverwacht vervolg, achttien jaar na dato, op het al even autobiografische Kartonnen dozen. De roman werd lovend onthaald. Volgens de krant De Standaard is Lanoye een schrijver ‘op het toppunt van zijn kunnen’, De Morgen heeft het over een ‘hartverscheurend en hilarisch’ boek, terwijl De Tijd de roman ‘moeiteloos naast het beste van Claus en Boon’ plaatst. Sprakeloos won in 2010 de Gouden Uil Publieksprijs en in maart 2011 ontving Lanoye voor deze prachtige autobiografische roman de Henriëtte Roland Holst prijs.
Zijn theaterwerk omvat een twintigtal titels en oogst veel lof in het buitenland. De cyclus Ten Oorlog (1997) – een rigoureuze bewerking van Shakespeares Koningsdrama’s, zeg maar: The Wars of the Roses – was een eclatant succes in de Nederlanden. Deze samenwerking met regisseur Luk Perceval betekende ook beider doorbraak in Duitsland. Onder de titel Schlachten stond het drie seizoenen op scène, van München over Berlijn tot Hamburg, waar het eveneens mocht rekenen op bekroningen en een groot publiek. Andere theaterwerken van Lanoye die zowel nationaal als internationaal hoog scoorden zijn onder meer Mamma Medea (2001) (gespeeld in onder andere het Pools, het Afrikaans en het Catalaans) en Fort Europa (2005), naast Mefisto For Ever (2006) en Atropa. De wraak van de vrede (2008). Deze twee laatste vormden het begin- en eindstuk van Guy Cassiers’ De Triptiek van de Macht, werden bejubeld op het Festival d’Avignon en maakten een grote Europese tour – in het Nederlands met ondertiteling. Ze werden ook verschillende keren in het Duits geënsceneerd. Onlangs verscheen Atropa in boekvorm in het Duits. Momenteel werkt Lanoye aan twee nieuwe stukken, andermaal in nauwe samenspraak met de regisseurs ervan – respectievelijk Guy Cassiers (Toneelhuis, Antwerpen) en Ivo van Hove (Toneelgroep, Amsterdam).
In eigen land staat Tom Lanoye tevens bekend om de levendige manier waarop hij zijn eigen werk op de planken ‘performt’, vaak in avondvullende theaterprogramma’s waarmee hij vervolgens langs de grote schouwburgen van Vlaanderen en Nederland toert. In 2005 eindigde hij op nr. 84 in de Vlaamse versie van ‘De Grootste Belg’. Twee jaar later won hij in Nederland de Gouden Ganzenveer voor zijn oeuvre.
Lanoye groeide van enfant terrible tot gevestigde waarde voor alle vormen van teksten en schriftuur, zowel voor boeken, kranten, tijdschriften en andere drukwerken, voor toneelopvoeringen, cabaret- en zangvoorstellingen, dit alles onder eender welke vorm en in de meest ruime zin van het woord (citaat uit de statuten van de in 1992 opgerichte naamloze vennootschap L.A.N.O.Y.E.).